Yliopisto II

Zoals gezegd, weer een blog over mijn ervaringen aan de universiteit. Het koffer voor Sint Petersburg is al gepakt en de tickets naar huis zijn al geboekt, maar er moet toch nog gestudeerd worden. Literatuur bestuderen, essays schrijven en presentaties maken zijn nu vooral de dagtaken voor school, maar een maand terug zag dat er nog anders uit voor mij.

Tot het begin van maart ben ik druk bezig geweest met het vak deeltjesfysica aan de universiteit. Naast de twee colleges, die ik wekelijks trouw bijwoonde, moesten Sampo en ik ook de nodige opdrachten verrichten. Nu ik terugkijk op die periode, kan ik zeggen dat ik heel blij met de 27 jarige Fin ben geweest. Ondanks dat het vak de naam Introduction to Particle Physics draagt, word je vanaf het begin geconfronteerd met de lastige wiskunde die komt kijken bij dit vakgebied. Typisch is dan ook dat de lezingen van prof. Risto Orava nauwelijks wiskunde bevatten, maar de ene na de andere afleiding gedaan moet worden in de opdrachten van Mikael. Notaties waar ik niet bekend mee was, werden als bekend verondersteld vanaf dag 1. Het was voor mij dan ook geen echte verrassing dat de collegezaal erg snel leger werd, net als het lokaal van Mikael (waar je verplicht aanwezig moest zijn als je het vak volgde).

In de lessen voor deeltjesfysica ontstond een bepaalde routine. Risto zette een Powerpoint op van het thema van die week en keek hoe ver hij in een les kon komen. Risto deed zijn best om de soms ietwat taaie stof zo enthousiasmerend en eenvoudig mogelijk te brengen en de student actief te betrekken door vragen te stellen. Probleem: de Finnen zijn ontzettend passief, tot het ongemakkelijke aan toe. Het gevolg hiervan is dat vrijwel iedere vraag van Risto vervolgens maar aan mij gericht werd. Wanneer ik niet antwoordde (aangezien ik het nogal ongemakkelijk vond om iedere keer te antwoorden, terwijl meerderen in de collegezaal zitten), keek hij me enigszins wanhopig aan en zei hij: ‘Come on, you know this one’. Meestal wist ik het antwoord wel, maar het kon goed stilvallen als ik het niet wist.
De tweede lezing van Risto in de week begon eigenlijk altijd met dezelfde Powerpoint van de dag ervoor. Mocht er een student in de zaal zitten die er de vorige dag niet bij was, begon hij eigenlijk het hele verhaal opnieuw. Het eerste half uur van de les zat ik dan uit beleefdheid maar gewoon mee te knikken. Andere studenten gingen maar met hun eigen werk aan de slag, zoals Sampo vaak naast me deed. De middag na de tweede lezing gingen we weer bij de ‘huiswerkbespreking’ van Mikael zitten. Eigenlijk kwam de les van Mikael altijd op het volgende neer: Mikael herhaalt de vraagstelling in de opdracht en vraagt aan een student een antwoord, Mikael zegt ‘yes…’ en schrijft tenslotte zijn eigen antwoord op het bord. Soms stelde hij geen vraag en schreef hij uit zichzelf het antwoord op. Erg inspirerend waren die momenten dus niet.

Ondanks de soms wat saaie routine van het vak, heb ik heel veel geleerd van de Finse professor. Tegen het einde van de periode was de collegezaal ook steeds vaker bijna leeg, waardoor ik zo goed als privéles kreeg van Risto. Voordat lessen begonnen spraken we vaak samen over het vakgebied en over onze ervaringen als docent. Risto was erg geïnteresseerd naar Nederland en hoe ons onderwijs eruit ziet. Meerdere malen liet hij weten blij te zijn met mij, een Nederlander, als student, want (zijn eigen woorden) ‘Finse studenten zijn maar saai’. Het kwam hem dan ook goed uit dat zijn leven als professor niet alleen bestond uit het lesgeven aan de universiteit.

Om hier op door te gaan, prof. Orava heeft een indrukwekkende staat van dienst. Ik vind het dan ook leuk om te kunnen zeggen dat ik in feite mijn eerste ‘echte’ wetenschapper heb ontmoet in de vorm van de Fin. Risto is namelijk niet alleen docent in het vakgebied: wekelijks vliegt hij naar Genève, waar hij werkt als deeltjesfysicus bij CERN. Tijdens onze gesprekken kwam ook naar voren dat hij vroeger werkte bij Fermilab in de Verenigde Staten (al vanaf de jaren ’80 is hij actief als fysicus). Tijdens zijn loopbaan heeft hij al meerdere bekende natuurkundigen ontmoet, waaronder Paul Dirac (iemand die bij de natuurkundige lezer wel bekend moet zijn). Wat vooral leuk is, is dat de professor mij persoonlijke ervaringen kon vertellen. Zo scheen de oude Paul Dirac maar sceptisch te zijn over al die nieuwe natuurkunde (en was zijn theorie de enige echt juiste), aldus Risto. Een verhaal van mijn SLB aan de HAN (dat het Higgs-boson eigenlijk het ‘god-damned’ deeltje genoemd werd door de auteur) heeft hij ook uit de eerste hand kunnen bevestigen: de auteur in kwestie was toentertijd de directeur van Fermilab, en dus de baas van de Fin, en had volgens Risto heel veel humor (maar helaas dementerend vandaag de dag).

Tijdens de studie heb ik ook een lezing van een Amerikaan James Perkins bijgewoond (als een van de weinige studenten van Risto), die namens CERN naar Helsinki was gekomen om te spreken over een experiment dat binnenkort gestart wordt. Voor wie het leuk vindt, zoek het MoEdal-experiment op. Ik kan alleen maar zeggen dat het (voor natuurkundigen) een erg begrijpelijk experiment is, waarvan verwacht wordt dat het heel snel belangrijke resultaten zal behalen. Na de erg interessante lezing gingen Risto en James weer samen op weg naar Genève om het experiment verder ‘op te bouwen’, maar niet nadat de professor mij en James Perkins aan elkaar had voorgesteld (en mij bedankte voor mijn komst, aangezien hij dit erg leerzaam voor zijn studenten vindt). Eigenlijk twee echte wetenschappers ontmoet dus.

Voordat ik en Sampo samen het mondeling (!) voor deeltjesfysica zouden doen, kregen we de kans om onze gecorrigeerde opdrachten terug te halen. De ruimte waar het werk van studenten lag, zag er enigszins bijzonder uit. Kijk naar de foto’s en oordeel zelf. Zelf had ik dit niet verwacht van deze Finse universiteit, waar eigenlijk alles netjes geregeld is. Het zou je dan ook niet verbazen dat Sampo en ik onze opgaven nooit meer terug gezien hebben.
Het mondeling was interessant en erg informeel. Risto wachtte ons op en bracht ons naar zijn kantoor, waar Mikael wachtte met de opdrachten. Op het rommelige bureau van de professor zag ik ook nog een brief van het Nobelprijs Comité liggen. In de korte tijd dat ik ernaar kon kijken, kon ik afleiden dat hij de vraag kreeg of hij iemand kon aandragen voor de Nobelprijs in de natuurkunde van 2014. Op zich al een hele eer lijkt mij. Over het mondeling zelf kan ik zeggen dat Sampo en ik het er goed vanaf gebracht hebben. De taalbarrière was af en toe wel te merken: Mikael en Risto hadden moeite met het formuleren van hun vraagstellingen, waardoor het af en toe niet duidelijk was welk antwoord ze wilden horen. Na anderhalf uur toetsing kregen we te horen dat we het prima gedaan hebben, maar een beoordeling pas later volgt: Risto moest namelijk weer naar CERN toe voor het MoEdal-experiment en zou pas na terugkomst weer andere mondelingen doen en cijfers bepalen. Tot op heden heb ik nog geen beoordeling, maar ik heb geen vrees. Na elkaar bedankt te hebben voor de samenwerking en de prettige woensdagen (waarop wij onze antwoorden vergeleken en definitief op papier zetten), gingen Sampo en ik weer ieder onze eigen weg.

Voor mij was school alleen nog lang niet klaar, want naast natuurkundige vakken volg ik hier ook onderwijskundige lessen. Het eerste vak wat ik volgde (en inmiddels afgerond heb) was een vak gerelateerd aan ICT en digitaal leren. De jonge docent (genaamd Olli) gaf enthousiasmerend les en kon gewoon erg goed Engels. Tijdens dit vak heb ik niet alleen literatuur gelezen over technologie in het onderwijs, maar heb ik ook deelgenomen aan overzeese discussies met Amerikanen over lesgeven en het docentschap. Verder heb ik kennis gemaakt met andere vormen van ICT en nieuwe functies geleerd van onder meer de Digiborden. Tijdens de lessen was het vooral leuk om de ervaringen van andere buitenlandse studenten te horen. In de meeste landen hadden ze namelijk nog nooit een digibord gezien, wat wij in Nederland bijna niet meer weg kunnen denken. Het vak sloot ik samen met Mandy af door een presentatie te maken en er een onderbouwing bij te schrijven. Het vreemde was dat ik voor dit vak bijna hetzelfde aantal studiepunten kreeg als ik voor deeltjesfysica kreeg (4 ten opzichte van 5), terwijl ik er veel minder voor heb moeten doen. Hier in Finland worstelen ze dus ook met toedelen van Europese credits.

De laatste maand reis ik eigenlijk dagelijks naar Minerva, het gebouw waar wij al onze onderwijskundige lessen krijgen. Tram 7B brengt mij en Mandy vanaf onze deur naar school toe en heeft ook nog een andere groot voordeel: tijdens de tramreis komen we nog altijd langs alle trekpleisters van Helsinki (waarvan je een paar voorbeelden kan zien bij de foto’s). Sightseeing en studeren gaan dus nog altijd hand in hand.

In de volgende blogs zal ik het weer hebben over ‘leuke’ activiteiten die we hier ondernomen hebben en meer verhalen waar de mensen van Erasmus ook een rol inspelen. Meer toeristische foto’s dus.